Autor: ks. Przemysław Mardyła

Rok wydania: 2017

Oprawa: twarda

Liczba stron: 192

Format: 170 x 245

Numer ISBN: 978-83-8098-350-2

Książka ks. Przemysława Mardyły ukazuje opór społeczny oraz zagadnienie konspiracji niepodległościowej o proweniencji narodowej, skupiając się na lokalnej społeczności Skawiny jako przykładzie typowego małomiasteczkowego środowiska województwa krakowskiego w latach 1945-1956.

Początki powojennej działalności konspiracyjnej nurtu narodowego w Skawinie związane są z postacią księdza Józefa Lelito, który będąc opiekunem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej, od wiosny 1946 r. zaczął – z polecenia tajnych władz SN – organizować na terenie parafii konspiracyjne grupy NOW. Ich działalność początkowo ograniczała się do akcji ulotkowych, gromadzenia broni i ochrony ludności przed aktywistami komunistycznymi. W tym okresie skawińska NOW nawiązała również kontakt ze zgrupowaniem partyzanckim „Błyskawica” Józefa Kurasia „Ognia”. Działalność kierowanej przez ks. Lelitę NOW na terenie Skawiny zakończyła się w listopadzie 1946 r. w wyniku dekonspiracji. Ks. Lelito wówczas zbiegł, a jego dalsza działalność zakończyła się słynnym procesem kurii krakowskiej w 1953 r., w którym został skazany na karę śmierci za „działalność szpiegowską”. W tym procesie, jako świadkowie, uczestniczyli uwięzieni skawińscy członkowie NOW.

Pierwsze aresztowania i dwa procesy wytoczone członkom „skawińskiego” NOW (1947 r.) nie oznaczały zakończenia działalności o podłożu narodowym na tym terenie. Kolejne grupy zaczął tworzyć od marca 1947 r. Stanisław Florczyk. Finałem były kolejne aresztowania i fala procesów politycznych. Łącznie za działalność konspiracyjną w latach 1947-1949 sądzono 44 członków skawińskiej NOW, najmłodsi mieli 16 lat. W wyniku represji dwóch członków NOW, Tadeusz Stępowski i Józef Górka, poniosło śmierć.

Oprócz struktur NOW w książce opisano luźno związaną z tym środowiskiem grupę Józefa Kumy i Czesława Zięby oraz inne nieformalne grupy młodzieży, których dotykały na co dzień różne formy represji.

Działalność tych organizacji została przedstawiona na tle obrazu miejscowego podziemia w okresie II wojny światowej, specyfiki lokalnych struktur ruchu narodowego (którego najsłynniejszym działaczem był Adam Doboszyński) oraz sytuacji polityczno-społecznej Skawiny w okresie powojennym.