Atlas historyczny miast polskich jest częścią ogólnoeuropejskiego przedsięwzięcia zainicjowanego przez międzynarodową Komisję Historii Miast, która na Kongresie w Wiedniu w 1965 r. uznała wydawanie atlasu miast europejskich za jeden z głównych celów swojej działalności naukowej. Najważniejszym celem tego przedsięwzięcia jest stworzenie bazy źródłowej do badań porównawczych nad urbanizacją Europy i przemianami przestrzennymi miast. Ponadto zawarty w “Atlasach” materiał może być wykorzystywany dla celów komunalnych, prac urbanistycznych, architektonicznych, konserwatorskich i ochrony środowiska, dla celów dydaktycznych i pedagogicznych oraz do popularyzacji wiedzy o historii miast.

Śląska seria „Atlasu historycznego miast polskich” została powołana do życia w 1998 r., jako tom IV tego wydawnictwa. W zamyśle redakcji, opracowywane atlasy miały obejmować historyczny obszar całego Śląska. Ziemie położone nad środkowym i górnym biegiem Odry w XI w. i pierwszych dziesięcioleciach XII w. stanowiły prowincję w państwie piastowskim, w granicach tych powstało także biskupstwo wrocławskie. Założeniem badawczym tej edycji atlasowej było poznanie postępujących od XIII w. procesów urbanizacyjnych na całej przestrzeni tego nadodrzańskiego regionu i jednoczesne przy tym uchwycenie ewentualnych różnic w intensywności przebiegu tych zjawisk zarówno na Dolnym jak i Górnym Śląsku. Początkowo prac nad edycją śląskich atlasów, które były poświęcone głównie badaniom nad dolnośląskimi ośrodkami miejskimi, podjął się zespół badaczy wrocławskich, pod kierunkiem Marty Młynarskiej-Kaletynowej z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN we Wrocławiu. Dopiero parę lat później, dzięki inicjatywie prof. dr. hab. Antoniego Barciaka z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach powstał zespół pod jego kierunkiem, który włączył się do prac atlasowych, podejmując badania nad miastami górnośląskimi.

Redakcja: Antoni Barciak, Marcin Sepiał

Autorzy: Antoni Barciak, Irma Kozina, Paweł Rzeźnik, Marcin Sepiał, Grzegorz Żabiński

Współpraca: Krystyna Kozłowska, Romuald Turakiewicz

Wybór i opracowanie materiałów kartograficznych: Marcin Sepiał

Spis treści

Wstęp     7

Zarys dziejów osadnictwa starożytnego na terenie Kotliny Raciborskiej    9

Rozwój miasta Raciborza do 1532 r.    13

Rozwój miasta Raciborza w latach 1532-1812     51

Rozwój Raciborza w XIX i XX w.    72

Spis skrótów     92

Źródła i materiały archiwalne    93

Źródła publikowane     94

Opisy plansz barwnych   95

Aneks   105

Literatura 106

MAPY

ISBN 978-83-7730-553-9, format 350×490, oprawa twarda – teczka zapinana na rzepy, s. 110 + 34 mapy, wyd. I, Kraków 2021